Slaapstoornissen

Iemand die regelmatig slecht slaapt, hier minstens een maand last van heeft en daardoor overdag minder
goed functioneert, heeft last van een slaapstoornis. Zo’n stoornis gaat gepaard met concentratieproblemen,
prikkelbaarheid en gebrek aan energie.

Slaapstoornissen zijn aan de hand van de klachten te onderscheiden in meerdere categorieën.

1. De primaire slaapstoornissen worden onderverdeeld in dyssomnieën en parasomnieën.

a. Dyssomnieën hebben te maken met de duur, de kwaliteit en het tijdstip van de slaap. Insomnie en hypersomnie komen met meeste voor. Mensen met insomnie, of slapeloosheid, kunnen moeilijk inslapen en worden ’s nachts vaak wakker of ontwaken te vroeg in de ochtend. Mensen met hypersomnie kunnen overdag moeilijk wakker blijven. Ze slapen ’s nachts en vaak ook overdag erg veel, maar blijven desondanks slaperig.

b. Bij parasomniën doen zich tijdens de slaap abnormale verschijnselen of gedragingen voor. De bekendste zijn: nachtmerries, slaapwandelen en praten of tandenknarsen in de slaap. Bij pavor nocturnus treden angstaanvallen op. Mensen met pavor nocturnus worden plotseling wakker met een paniekerige schreeuw en maken dan een verwarde indruk. Zowel pavor nocturnus als slaapwandelen komen voornamelijk voor bij kinderen en verdwijnen bij het ouder worden.

2. Naast de primaire slaapstoornissen zijn er slaapstoornissen die samenhangen met een psychiatrisch probleem zoals een depressie, manie, angststoornis of psychose. De meest voorkomende klachten zijn slaapgebrek door slecht inslapen, vroeg wakker worden of ’s nachts vaak wakker worden. Soms slapen mensen met psychiatrische problemen juist langer dan normaal.

3. Ten slotte zijn er nog  ‘andere slaapstoornissen’. Deze hangen samen met lichamelijke ziekten, zoals diabetes of een schildklieraandoening, of het gebruik van medicijnen, drugs of alcohol. Ze uiten zich meestal als slapeloosheid, soms als teveel slapen. Ook lichamelijke klachten, zoals pijn en benauwdheid, kunnen mensen beletten goed te slapen. Voorbeelden van medicijnen die de slaap beïnvloeden, zijn bloeddrukverlagende middelen en hormonen.

Vicieuze cirkel

Mensen met een slaapstoornis raken op den duur in een vicieuze cirkel. Overdag kunnen ze zich slechter concentreren en presteren ze minder, waarover ze dan vaak ’s nachts gaan piekeren. Ook zien ze steeds meer op tegen gaan slapen en ontwikkelen ze verkeerd slaapgedrag. De angst niet te kunnen slapen vergroot de stress en versterkt de slaapproblemen. Zo kan een slaapstoornis blijven bestaan, lang nadat de oorspronkelijke aanleiding is verdwenen.
Een slaapstoornis kan iemands gezondheid en welzijn aantasten. Mensen die slecht slapen zijn moe, kunnen zich slecht concentreren en raken snel geïrriteerd of uit hun evenwicht. Ze kunnen last krijgen van sombere gevoelens. Die gevolgen beïnvloeden ook het contact met de naaste omgeving. Bovendien kunnen mensen met slaapgebrek op gevaarlijke of ongewenste momenten door slaap worden overmand, bijvoorbeeld tijdens het autorijden of in een vergadering. Slechte slapers hebben ook minder weerstand tegen ziektes en infecties.

Therapie

Slaapstoornissen kunnen verschillende oorzaken hebben. Eerst onderzoekt de arts daarom de achtergronden van de klacht. Als de slaapproblemen samenhangen met een lichamelijke ziekte of psychische stoornis, zal de behandeling zich daarop richten. Bij ernstige slaapproblemen kan onderzoek worden gedaan in een speciale slaapkliniek.
Soms schrijft de huisarts slaap- of kalmeringsmiddelen voor. Een slaapmiddel is een hulpmiddel. De oorzaak van de slaapstoornis wordt er niet door opgeheven. Bijwerkingen zijn vermoeidheid,concentratieproblemen en slaperigheid. Het gebruik van slaapmiddelen wordt bij voorkeur beperkt tot enkele weken.
Begeleiding door een psycholoog is wenselijk wanneer de oorzaak van de slaapproblemen te vinden is in de psychische gezondheidstoestand van de persoon. Hierbij zal vooral gewerkt worden via cognitieve gedragstherapie of een andere vorm van psychotherapie, ondersteund door slaapadviezen, relaxatie, hypnose en/of andere ondersteunende technieken.

Een van deze technieken is acupunctuur. In acupunctuurtermen is slapeloosheid is goed te verklaren volgens het Yin/Yangprincipe. Dit principe ligt aan de basis van de Chinese Geneeskunde. Het bekende “Yin-Yang-symbool” laat zien, dat in alle verschijnselen twee polen te herkennen zijn: Yin en Yang. Deze vullen elkaar aan en gaan in elkaar over. Wanneer ze in evenwicht zijn en harmonisch in elkaar overgaan is er gezondheid en welbevinden.
Wanneer Yin en Yang in evenwicht zijn slaap je ‘s nachts, en ben je overdag wakker. Bij slapeloosheid is er vaak een (relatief) teveel aan Yang, terwijl er een (relatief) tekort is aan Yin, meer wakker dan slapen. Aangezien Yang ook staat voor hoofd en voor denken (en Yin voor lijf en voelen) betekent dit vaak ook meer denken dan voelen en meer in het hoofd zitten dan in het lijf.
Met behulp van acupunctuur is het mogelijk om meer Yin te ontwikkelen. Vaak zijn zowel emoties (boosheid, verdriet, angst, vreugde) als lijfelijke ervaringen een relatief onbekend gebied. Acpunctuur maakt het mogelijk om zowel emoties als lijfelijke ervaringen duidelijker te gaan voelen.